INDIAN TRADITIONAL CUSTOMS AND ITS SCIENTIFIC IMPORTANCE - ARTICLE ON SANDHYA VANDHANAM IN TELUGU AND ENGLISH

సంధ్యావందనం

ఉపనయనం జరిగి యజ్ఞోపవీతం ధరించిన వర్ణాల వారు చేయవలసిన దైనందిన వైదిక కర్మలలో సంధ్యావందనము ఒకటి. సంధ్యా వందనమనగా సంధియందు (పగలు రాత్రియు కలసియున్న సంధికాలము) చేయదగినది. సంధ్యావందనము చేయకుండా యితర కర్మలను చేయరాదు. సంధ్యావందనము కర్మలో సూర్యుని అర్ఘ్యం ఇవ్వడం, మరియు గాయత్రీ జపం కొన్ని అంశాలు.
సంధ్యా వందనము రోజునకు మూడుసార్లు చేయవలెను. రోజులో మొదటిసారి సంధ్యా వందనము రాత్రి యెక్క చివరిభాగము నక్షత్రములు ఉండగా చేయుట. నక్షత్రములు లేకుండా చేయుట మధ్యమము. సూర్యోదయమైన తరువాత చేయుట అధమము. కాని మనము సూర్యోదయమైన తరువాత చేయుట ఆచారముగా వచ్చుచున్నది. ఇక రెండవసారి మధ్యాహ్న సంధ్యా వందనము సూర్యోదయమైన 12 ఘడియలు తరువాత చేయుట ఉత్తమము. సూర్యోదయమము అయిన తరువాత 8 నుంచి 12 ఘడియలు మధ్య చేసిన మధ్యమము. సూర్యోదయమైన 19 నుంచి 24 ఘడియలు మధ్య చేయుట అధమము. సాయం సంధ్యావందనము సూర్యుడు అస్తమించుచుండగా చేయుట ఉత్తమము, నక్షత్ర దర్శనము కాకుండ చేయుట మధ్యమము, నక్షత్ర దర్శనము అయిన తరువాత చేయుట అధమము. సంధ్యా వందనము పురుడు, మైల, పక్షిణి సమయములందు అర్ఘ్యప్రదానము వరకు చేయాలి. ప్రయాణాల్లో వీలుపడనిచో మానసికముగా సంధ్యా వందనము చేయవచ్చును. రోజూ తప్పక సంధ్యా వందనము చేవలెను

రచన: విశ్వామిత్ర మహర్షి
శరీర శుద్ధి
అపవిత్రః పవిత్రో వా సర్వావస్థాం” గతో‌உపివా |
యః స్మరేత్ పుండరీకాక్షం స బాహ్యాభ్యంతర శ్శుచిః ||
పుండరీకాక్ష ! పుండరీకాక్ష ! పుండరీకాక్షాయ నమః |
ఆచమనః
ఓం ఆచమ్య
ఓం కేశవాయ స్వాహా
ఓం నారాయణాయ స్వాహా
ఓం మాధవాయ స్వాహా (ఇతి త్రిరాచమ్య)
ఓం గోవిందాయ నమః (పాణీ మార్జయిత్వా)
ఓం విష్ణవే నమః
ఓం మధుసూదనాయ నమః (ఓష్ఠౌ మార్జయిత్వా)
ఓం త్రివిక్రమాయ నమః
ఓం వామనాయ నమః (శిరసి జలం ప్రోక్ష్య)
ఓం శ్రీధరాయ నమః
ఓం హృషీకేశాయ నమః (వామహస్తె జలం ప్రోక్ష్య)
ఓం పద్మనాభాయ నమః (పాదయోః జలం ప్రోక్ష్య)
ఓం దామోదరాయ నమః (శిరసి జలం ప్రోక్ష్య)
ఓం సంకర్షణాయ నమః (అంగుళిభిశ్చిబుకం జలం ప్రోక్ష్య)
ఓం వాసుదేవాయ నమః
ఓం ప్రద్యుమ్నాయ నమః (నాసికాం స్పృష్ట్వా)
ఓం అనిరుద్ధాయ నమః
ఓం పురుషోత్తమాయ నమః
ఓం అధోక్షజాయ నమః
ఓం నారసింహాయ నమః (నేత్రే శ్రోత్రే చ స్పృష్ట్వా)
ఓం అచ్యుతాయ నమః (నాభిం స్పృష్ట్వా)
ఓం జనార్ధనాయ నమః (హృదయం స్పృష్ట్వా)
ఓం ఉపేంద్రాయ నమః (హస్తం శిరసి నిక్షిప్య)
ఓం హరయే నమః
ఓం శ్రీకృష్ణాయ నమః (అంసౌ స్పృష్ట్వా)
ఓం శ్రీకృష్ణ పరబ్రహ్మణే నమో నమః
(ఏతాన్యుచ్చార్య ఉప్యక్త ప్రకారం కృతే అంగాని శుద్ధాని భవేయుః)
భూతోచ్చాటన
ఉత్తిష్ఠంతు | భూత పిశాచాః | యే తే భూమిభారకాః | యే తేషామవిరోధేన | బ్రహ్మకర్మ సమారభే | ఓం భూర్భువస్సువః |
దైవీ గాయత్రీ చందః ప్రాణాయామే వినియోగః
(ప్రాణాయామం కృత్వా కుంభకే ఇమం గాయత్రీ మంత్రముచ్ఛరేత్)
ప్రాణాయామః
ఓం భూః | ఓం భువః | ఓగ్‍మ్ సువః | ఓం మహః | ఓం జనః | ఓం తపః | ఓగ్‍మ్ సత్యమ్ |
ఓం తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి |
ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ ||
ఓమాపో జ్యోతీ రసో‌உమృతం బ్రహ్మ భూ-ర్భువ-స్సువరోమ్ || (తై. అర. 10-27)
సంకల్పః
మమోపాత్త, దురిత క్షయద్వారా, శ్రీ పరమేశ్వర ముద్దిస్య, శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం, శుభే, శోభనే, అభ్యుదయ ముహూర్తే, శ్రీ మహావిష్ణో రాఙ్ఞయా, ప్రవర్త మానస్య, అద్య బ్రహ్మణః, ద్వితీయ పరార్థే, శ్వేతవరాహ కల్పే, వైవశ్వత మన్వంతరే, కలియుగే, ప్రథమ పాదే, (భారత దేశః – జంబూ ద్వీపే, భరత వర్షే, భరత ఖండే, మేరోః దక్షిణ/ఉత్తర దిగ్భాగే; అమేరికా – క్రౌంచ ద్వీపే, రమణక వర్షే, ఐంద్రిక ఖండే, సప్త సముద్రాంతరే, కపిలారణ్యే), శోభన గృహే, సమస్త దేవతా బ్రాహ్మణ, హరిహర గురుచరణ సన్నిథౌ, అస్మిన్, వర్తమాన, వ్యావహారిక, చాంద్రమాన, … సంవత్సరే, … అయనే, … ఋతే, … మాసే, … పక్షే, … తిథౌ, … వాసరే, … శుభ నక్షత్ర, శుభ యోగ, శుభ కరణ, ఏవంగుణ, విశేషణ, విశిష్ఠాయాం, శుభ తిథౌ, శ్రీమాన్, … గోత్రః, … నామధేయః, … గోత్రస్య, … నామధేయోహంః ప్రాతః/మధ్యాహ్నిక/సాయం సంధ్యామ్ ఉపాసిష్యే ||
మార్జనః
ఓం ఆపోహిష్ఠా మ’యోభువః’ | తా న’ ఊర్జే ద’ధాతన | మహేరణా’య చక్ష’సే | యో వః’ శివత’మో రసః’ | తస్య’ భాజయతే హ నః | ఉశతీరి’వ మాతరః’ | తస్మా అర’ంగ మామ వః | యస్య క్షయా’య జిన్వ’థ | ఆపో’ జనయ’థా చ నః | (తై. అర. 4-42)
(ఇతి శిరసి మార్జయేత్)
(హస్తేన జలం గృహీత్వా)
ప్రాతః కాల మంత్రాచమనః
సూర్య శ్చ, మామన్యు శ్చ, మన్యుపతయ శ్చ, మన్యు’కృతేభ్యః | పాపేభ్యో’ రక్షంతామ్ | యద్రాత్ర్యా పాప’ మకార్షమ్ | మనసా వాచా’ హస్తాభ్యామ్ | పద్భ్యా ముదరే’ణ శిశ్ంచా | రాత్రి స్తద’వలుంపతు | యత్కించ’ దురితం మయి’ | ఇదమహం మా మమృ’త యో నౌ | సూర్యే జ్యోతిషి జుహో’మి స్వాహా” || (తై. అర. 10. 24)
మధ్యాహ్న కాల మంత్రాచమనః
ఆపః’ పునంతు పృథివీం పృ’థివీ పూతా పు’నాతు మామ్ | పునంతు బ్రహ్మ’ణస్పతి ర్బ్రహ్మా’ పూతా పు’నాతు మామ్ | యదుచ్ఛి’ష్ట మభో”జ్యం యద్వా’ దుశ్చరి’తం మమ’ | సర్వం’ పునంతు మా మాపో’‌உసతా ంచ’ ప్రతిగ్రహగ్గ్ స్వాహా” || (తై. అర. పరిశిష్టః 10. 30)
సాయంకాల మంత్రాచమనః
అగ్ని శ్చ మా మన్యు శ్చ మన్యుపతయ శ్చ మన్యు’కృతేభ్యః | పాపేభ్యో’ రక్షంతామ్ | యదహ్నా పాప’ మకార్షమ్ | మనసా వాచా’ హస్తాభ్యామ్ | పద్భ్యా ముదరే’ణ శిశ్ంచా | అహ స్తద’వలుంపతు | య త్కించ’ దురితం మయి’ | ఇద మహం మా మమృ’త యోనౌ | సత్యే జ్యోతిషి జుహోమి స్వాహా || (తై. అర. 10. 24)
(ఇతి మంత్రేణ జలం పిబేత్)
ఆచమ్య (ఓం కేశవాయ స్వాహా, … శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మణే నమో నమః)
ద్వితీయ మార్జనః
దధి క్రావణ్ణో’ అకారిషమ్ | జిష్ణో రశ్వ’స్య వాజి’నః |
సురభినో ముఖా’కరత్ప్రణ ఆయూగ్‍మ్’షి తారిషత్ ||
(సూర్యపక్షే లోకయాత్రా నిర్వాహక ఇత్యర్థః)
ఓం ఆపో హిష్ఠా మ’యోభువః’ | తా న’ ఊర్జే ద’ధాతన | మహేరణా’య చక్ష’సే | యో వః’ శివత’మో రసః’ | తస్య’ భాజయతే హ నః | ఉశతీరి’వ మాతరః’ | తస్మా అర’ంగ మామ వః | యస్య క్షయా’య జిన్వ’థ | ఆపో’ జనయ’థా చ నః || (తై. అర. 4. 42)
పునః మార్జనః
హిర’ణ్యవర్ణా శ్శుచ’యః పావకాః యా సు’జాతః కశ్యపో యా స్వింద్రః’ | అగ్నిం యా గర్భ’న్-దధిరే విరూ’పా స్తాన ఆపశ్శగ్గ్ స్యోనా భ’వంతు | యా సాగ్ం రాజా వరు’ణో యాతి మధ్యే’ సత్యానృతే అ’వపశ్యం జనా’నామ్ | మధు శ్చుతశ్శుచ’యో యాః పా’వకా స్తాన ఆపశ్శగ్గ్ స్యోనా భ’వంతు | యాసాం” దేవా దివి కృణ్వంతి’ భక్షం యా అంతరి’క్షే బహుథా భవ’ంతి | యాః పృ’థివీం పయ’సోందంతి’ శ్శుక్రాస్తాన ఆపశగ్గ్ స్యోనా భ’వంతు | యాః శివేన’ మా చక్షు’షా పశ్యతాపశ్శివయా’ తను వోప’స్పృశత త్వచ’ మ్మే | సర్వాగ్’మ్ అగ్నీగ్‍మ్ ర’ప్సుషదో’ హువే వో మయి వర్చో బల మోజో నిధ’త్త || (తై. సం. 5. 6. 1)
(మార్జనం కుర్యాత్)
అఘమర్షణ మంత్రః పాపవిమోచనం
(హస్తేన జలమాదాయ నిశ్శ్వస్య వామతో నిక్షితపేత్)
ద్రుపదా ది’వ ముంచతు | ద్రుపదా దివే న్ము’ముచానః |
స్విన్న స్స్నాత్వీ మలా’ దివః | పూతం పవిత్రే’ణే వాజ్య”మ్ ఆప’ శ్శుందంతు మైన’సః || (తై. బ్రా. 266)
ఆచమ్య (ఓం కేశవాయ స్వాహా, … శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మణే నమో నమః)
ప్రాణాయామమ్య
లఘుసంకల్పః
పూర్వోక్త ఏవంగుణ విశేషణ విశిష్ఠాయాం శుభతిథౌ మమోపాత్త దురిత క్షయద్వారా శ్రీ పరమేశ్వర ముద్దిస్య శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం ప్రాతస్సంధ్యాంగ యథా కాలోచిత అర్ఘ్యప్రదానం కరిష్యే ||
ప్రాతః కాలార్ఘ్య మంత్రం
ఓం భూర్భువస్సువః’ || తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి | ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ || 3 ||
మధ్యాహ్నార్ఘ్య మంత్రం
ఓం హగ్ం సశ్శు’చిష ద్వసు’రంతరిక్షస ద్దోతా’ వేదిషదతి’థి ర్దురోణసత్ | నృష ద్వ’రస దృ’తస ద్వ్యో’మ సదబ్జా గోజా ఋ’తజా అ’ద్రిజా ఋతమ్-బృహత్ || (తై. అర. 10. 4)
సాయం కాలార్ఘ్య మంత్రం
ఓం భూర్భువస్సువః’ || తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి | ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ || ఓం భూః | ఓం భువః | ఓగ్‍మ్ సువః | ఓం మహః | ఓం జనః | ఓం తపః | ఓగ్‍మ్ సత్యమ్ | ఓం తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి | ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ || ఓమాపో జ్యోతీ రసో‌உమృతం బ్రహ్మ భూ-ర్భువ-స్సువరోమ్ ||
(ఇత్యంజలిత్రయం విసృజేత్)
కాలాతిక్రమణ ప్రాయశ్చిత్తం
ఆచమ్య…
పూర్వోక్త ఏవంగుణ విశేషణ విశిష్ఠాయాం శుభతిథౌ మమోపాత్త దురిత క్షయద్వారా శ్రీ పరమేశ్వర ముద్దిస్య శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం కాలాతిక్రమ దోషపరిహారార్థం చతుర్థా అర్ఘ్యప్రదానం కరిష్యే ||
ఓం భూర్భువస్సువః’ || తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి | ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ || ఓం భూః | ఓం భువః | ఓగ్‍మ్ సువః | ఓం మహః | ఓం జనః | ఓం తపః | ఓగ్‍మ్ సత్యమ్ | ఓం తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి | ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ || ఓమాపో జ్యోతీ రసో‌உమృతం బ్రహ్మ భూ-ర్భువ-స్సువరోమ్ ||
(ఇతి జలం విసృజేత్)
సజల ప్రదక్షిణం
ఓం ఉద్యంత’మస్తం యంత’ మాదిత్య మ’భిథ్యాయ న్కుర్వన్-బ్రా”హ్మణో విద్వాన్ త్సకల’మ్-భద్రమ’శ్నుతే అసావా’దిత్యో బ్రహ్మేతి || బ్రహ్మైవ సన్-బ్రహ్మాప్యేతి య ఏవం వేద || అసావాదిత్యో బ్రహ్మ || (తై. అర. 2. 2)
(ఏవమ్ అర్ఘ్యత్రయం దద్యాత్ కాలాతిక్రమణే పూర్వవత్)
(పశ్చాత్ హస్తేన జలమాదాయ ప్రదక్షిణం కుర్యాత్)
(ద్విరాచమ్య ప్రాణాయామ త్రయం కృత్వా)
ఆచమ్య (ఓం కేశవాయ స్వాహా, … శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మణే నమో నమః)
సంధ్యాంగ తర్పణం
ప్రాతఃకాల తర్పణం
సంధ్యాం తర్పయామి, గాయత్రీం తర్పయామి, బ్రాహ్మీం తర్పయామి, నిమృజీం తర్పయామి ||
మధ్యాహ్న తర్పణం
సంధ్యాం తర్పయామి, సావిత్రీం తర్పయామి, రౌద్రీం తర్పయామి, నిమృజీం తర్పయామి ||
సాయంకాల తర్పణం
సంధ్యాం తర్పయామి, సరస్వతీం తర్పయామి, వైష్ణవీం తర్పయామి, నిమృజీం తర్పయామి ||
(పునరాచమనం కుర్యాత్)
గాయత్రీ అవాహన
ఓమిత్యేకాక్ష’రం బ్రహ్మ | అగ్నిర్దేవతా బ్రహ్మ’ ఇత్యార్షమ్ | గాయత్రం ఛందం పరమాత్మం’ సరూపమ్ | సాయుజ్యం వి’నియోగమ్ || (తై. అర. 10. 33)
ఆయా’తు వర’దా దేవీ అక్షరం’ బ్రహ్మసంమితమ్ | గాయత్రీం” ఛంద’సాం మాతేదం బ్ర’హ్మ జుషస్వ’ మే | యదహ్నా”త్-కురు’తే పాపం తదహ్నా”త్-ప్రతిముచ్య’తే | యద్రాత్రియా”త్-కురు’తే పాపం తద్రాత్రియా”త్-ప్రతిముచ్య’తే | సర్వ’ వర్ణే మ’హాదేవి సంధ్యావి’ద్యే సరస్వ’తి ||
ఓజో’‌உసి సహో’‌உసి బల’మసి భ్రాజో’‌உసి దేవానాం ధామనామా’సి విశ్వ’మసి విశ్వాయు-స్సర్వ’మసి సర్వాయు-రభిభూరోమ్ | గాయత్రీ-మావా’హయామి సావిత్రీ-మావా’హయామి సరస్వతీ-మావా’హయామి ఛందర్షీ-నావా’హయామి శ్రియ-మావాహ’యామి గాయత్రియా గాయత్రీ చ్ఛందో విశ్వామిత్రఋషి స్సవితా దేవతా‌உగ్నిర్-ముఖం బ్రహ్మా శిరో విష్ణుర్-హృదయగ్‍మ్ రుద్ర-శ్శిఖా పృథివీ యోనిః ప్రాణాపాన వ్యానోదాన సమానా సప్రాణా శ్వేతవర్ణా సాంఖ్యాయన సగోత్రా గాయత్రీ చతుర్విగ్‍మ్ శత్యక్షరా త్రిపదా’ షట్-కుక్షిః పంచ-శీర్షోపనయనే వి’నియోగః | ఓం భూః | ఓం భువః | ఓగ్‍మ్ సువః | ఓం మహః | ఓం జనః | ఓం తపః | ఓగ్‍మ్ సత్యమ్ | ఓం తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి | ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ || ఓమాపో జ్యోతీ రసో‌உమృతం బ్రహ్మ భూ-ర్భువ-స్సువరోమ్ || (మహానారాయణ ఉపనిషత్)
ఆచమ్య (ఓం కేశవాయ స్వాహా, … శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మణే నమో నమః)
జపసంకల్పః
పూర్వోక్త ఏవంగుణ విశేషణ విశిష్ఠాయాం శుభతిథౌ మమోపాత్త దురిత క్షయద్వారా శ్రీ పరమేశ్వర ముద్దిస్య శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం సంధ్యాంగ యథాశక్తి గాయత్రీ మహామంత్ర జపం కరిష్యే ||
కరన్యాసః
ఓం తథ్స’వితుః బ్రహ్మాత్మనే అంగుష్టాభ్యాం నమః |
వరే”ణ్యం విష్ణవాత్మనే తర్జనీభ్యాం నమః |
భర్గో’ దేవస్య’ రుద్రాత్మనే మధ్యమాభ్యాం నమః |
ధీమహి సత్యాత్మనే అనామికాభ్యాం నమః |
ధియో యో నః’ ఙ్ఞానాత్మనే కనిష్టికాభ్యాం నమః |
ప్రచోదయా”త్ సర్వాత్మనే కరతల కరపృష్టాభ్యాం నమః |
అంగన్యాసః
ఓం తథ్స’వితుః బ్రహ్మాత్మనే హృదయాయ నమః |
వరే”ణ్యం విష్ణవాత్మనే శిరసే స్వాహా |
భర్గో’ దేవస్య’ రుద్రాత్మనే శిఖాయై వషట్ |
ధీమహి సత్యాత్మనే కవచాయ హుమ్ |
ధియో యో నః’ ఙ్ఞానాత్మనే నేత్రత్రయాయ వౌషట్ |
ప్రచోదయా”త్ సర్వాత్మనే అస్త్రాయఫట్ |
ఓం భూర్భువస్సువరోమితి దిగ్భంధః |
ధ్యానమ్
ముక్తావిద్రుమ హేమనీల ధవళచ్చాయైర్-ముఖై స్త్రీక్షణైః |
యుక్తామిందుని బద్ధ రత్న మకుటాం తత్వార్థ వర్ణాత్మికామ్ |
గాయత్రీం వరదాభయాంకుశ కశాశ్శుభ్రంకపాలంగదామ్ |
శంఖంచక్ర మధారవింద యుగళం హస్తైర్వహంతీం భజే ||
చతుర్వింశతి ముద్రా ప్రదర్శనం
సుముఖం సంపుటించైవ వితతం విస్తృతం తథా |
ద్విముఖం త్రిముఖంచైవ చతుః పంచ ముఖం తథా |
షణ్ముఖో‌உథో ముఖం చైవ వ్యాపకాంజలికం తథా |
శకటం యమపాశం చ గ్రథితం సమ్ముఖోన్ముఖమ్ |
ప్రలంబం ముష్టికం చైవ మత్స్యః కూర్మో వరాహకమ్ |
సింహాక్రాంతం మహాక్రాంతం ముద్గరం పల్లవం తథా |
చతుర్వింశతి ముద్రా వై గాయత్ర్యాం సుప్రతిష్ఠితాః |
ఇతిముద్రా న జానాతి గాయత్రీ నిష్ఫలా భవేత్ ||
యో దేవ స్సవితా‌உస్మాకం ధియో ధర్మాదిగోచరాః |
ప్రేరయేత్తస్య యద్భర్గస్త ద్వరేణ్య ముపాస్మహే ||
గాయత్రీ మంత్రం
ఓం భూర్భువస్సువః’ || తథ్స’వితుర్వరే”ణ్యం భర్గో’ దేవస్య’ ధీమహి |
ధియో యో నః’ ప్రచోదయా”త్ ||
అష్టముద్రా ప్రదర్శనం
సురభిర్-ఙ్ఞాన చక్రే చ యోనిః కూర్మో‌உథ పంకజమ్ |
లింగం నిర్యాణ ముద్రా చేత్యష్ట ముద్రాః ప్రకీర్తితాః ||
ఓం తత్సద్-బ్రహ్మార్పణమస్తు |
ఆచమ్య (ఓం కేశవాయ స్వాహా, … శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మణే నమో నమః)
ద్విః పరిముజ్య |
సకృదుప స్పృశ్య |
యత్సవ్యం పాణిమ్ |
పాదమ్ |
ప్రోక్షతి శిరః |
చక్షుషీ |
నాసికే |
శ్రోత్రే |
హృదయమాలభ్య |
ప్రాతఃకాల సూర్యోపస్థానం
ఓం మిత్రస్య’ చర్షణీ ధృత శ్రవో’ దేవస్య’ సాన సిమ్ | సత్యం చిత్రశ్ర’ వస్తమమ్ | మిత్రో జనాన్’ యాతయతి ప్రజానన్-మిత్రో దా’ధార పృథివీ ముతద్యామ్ | మిత్రః కృష్టీ రని’మిషా‌உభి చ’ష్టే సత్యాయ’ హవ్యం ఘృతవ’ద్విధేమ | ప్రసమి’త్త్ర మర్త్యో’ అస్తు ప్రయ’స్వా న్యస్త’ ఆదిత్య శిక్ష’తి వ్రతేన’ | న హ’న్యతే న జీ’యతే త్వోతోనైన మగ్ంహో’ అశ్నో త్యంతి’తో న దూరాత్ || (తై. సం. 3.4.11)
మధ్యాహ్న సూర్యోపస్థానం
ఓం ఆ సత్యేన రజ’సా వర్త’మానో నివేశ’య న్నమృతం మర్త్య’ంచ | హిరణ్యయే’న సవితా రథేనా‌உదేవో యా’తి భువ’నా నిపశ్యన్’ ||
ఉద్వయ ంతమ’స స్పరి పశ్య’ంతో జ్యోతి రుత్త’రమ్ | దేవన్-దే’వత్రా సూర్య మగ’న్మ జ్యోతి’ రుత్తమమ్ ||
ఉదుత్యం జాతవే’దసం దేవం వ’హంతి కేతవః’ | దృశే విశ్వా’ య సూర్య”మ్ || చిత్రం దేవానా ముద’గా దనీ’కం చక్షు’ర్-మిత్రస్య వరు’ణ స్యాగ్నేః | అప్రా ద్యావా’ పృథివీ అంతరి’క్షగ్‍మ్ సూర్య’ ఆత్మా జగ’త స్తస్థుష’శ్చ ||
తచ్చక్షు’ర్-దేవహి’తం పురస్తా”చ్చుక్ర ముచ్చర’త్ | పశ్యే’మ శరద’శ్శతం జీవే’మ శరద’శ్శతం నందా’మ శరద’శ్శతం మోదా’మ శరద’శ్శతం భవా’మ శరద’శ్శతగ్‍మ్ శృణవా’మ శరద’శ్శతం పబ్ర’వామ శరద’శ్శతమజీ’తాస్యామ శరద’శ్శతం జోక్చ సూర్యం’ దృషే || య ఉద’గాన్మహతో‌உర్ణవా” ద్విభ్రాజ’మాన స్సరిరస్య మధ్యాథ్సమా’ వృషభో లో’హితాక్షసూర్యో’ విపశ్చిన్మన’సా పునాతు ||
సాయంకాల సూర్యోపస్థానం
ఓం ఇమమ్మే’ వరుణ శృధీ హవ’ మద్యా చ’ మృడయ | త్వా మ’వస్యు రాచ’కే || తత్వా’ యామి బ్రహ్మ’ణా వంద’మాన స్త దాశా”స్తే యజ’మానో హవిర్భిః’ | అహే’డమానో వరుణేహ బోధ్యురు’శగ్ం సమా’న ఆయుః ప్రమో’షీః ||
యచ్చిద్ధితే విశోయథా ప్రదేవ వరుణవ్రతమ్ | మినీమసిద్య విద్యవి | యత్కించేదం వరుణదైవ్యే జనే‌உభిద్రోహ మ్మనుష్యాశ్చరామసి | అచిత్తే యత్తవ ధర్మాయుయోపి మమాన స్తస్మా దేనసో దేవరీరిషః | కితవాసో యద్రిరిపుర్నదీవి యద్వాఘా సత్యముతయన్న విద్మ | సర్వాతావిష్య శిధిరేవదేవా థాతేస్యామ వరుణ ప్రియాసః || (తై. సం. 1.1.1)
దిగ్దేవతా నమస్కారః
(ఏతైర్నమస్కారం కుర్యాత్)
ఓం నమః ప్రాచ్యై’ దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ఓం నమః దక్షిణాయై దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ఓం నమః ప్రతీ”చ్యై దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ఓం నమః ఉదీ”చ్యై దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ఓం నమః ఊర్ధ్వాయై’ దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ఓం నమో‌உధ’రాయై దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ఓం నమో‌உవాంతరాయై’ దిశే యాశ్చ’ దేవతా’ ఏతస్యాం ప్రతి’వసంత్యే తాభ్య’శ్చ నమః’ |
ముని నమస్కారః
నమో గంగా యమునయోర్-మధ్యే యే’ వసంతి తే మే ప్రసన్నాత్మాన శ్చిరంజీవితం వ’ర్ధయంతి నమో గంగా యమునయోర్-ముని’భ్యశ్చ నమో నమో గంగా యమునయోర్-ముని’భ్యశ్చ న’మః ||
సంధ్యాదేవతా నమస్కారః
సంధ్యా’యై నమః’ | సావి’త్ర్యై నమః’ | గాయ’త్ర్యై నమః’ | సర’స్వత్యై నమః’ | సర్వా’భ్యో దేవతా’భ్యో నమః’ | దేవేభ్యో నమః’ | ఋషి’భ్యో నమః’ | ముని’భ్యో నమః’ | గురు’భ్యో నమః’ | పితృ’భ్యో నమః’ | కామో‌உకార్షీ” ర్నమో నమః | మన్యు రకార్షీ” ర్నమో నమః | పృథివ్యాపస్తేజో వాయు’రాకాశాత్ నమః || (తై. అర. 2.18.52)
ఓం నమో భగవతే వాసు’దేవాయ | యాగ్‍మ్ సదా’ సర్వభూతాని చరాణి’ స్థావరాణి’ చ | సాయం ప్రాత ర్న’మస్యంతి సా మా సంధ్యా’‌உభిరక్షతు ||
శివాయ విష్ణురూపాయ శివరూపాయ విష్ణవే |
శివస్య హృదయం విష్ణుర్విష్ణోశ్చ హృదయం శివః ||
యథా శివమయో విష్ణురేవం విష్ణుమయః శివః |
యథా‌உంతరం న పశ్యామి తథా మే స్వస్తిరాయుషి ||
నమో బ్రహ్మణ్య దేవాయ గో బ్రాహ్మణ హితాయ చ |
జగద్ధితాయ కృష్ణాయ గోవిందాయ నమో నమః ||
గాయత్రీ ఉద్వాసన (ప్రస్థానం)
ఉత్తమే’ శిఖ’రే జాతే భూమ్యాం ప’ర్వతమూర్థ’ని | బ్రాహ్మణే”భ్యో‌உభ్య’ను ఙ్ఞాతా గచ్చదే’వి యథాసు’ఖమ్ | స్తుతో మయా వరదా వే’దమాతా ప్రచోదయంతీ పవనే” ద్విజాతా | ఆయుః పృథివ్యాం ద్రవిణం బ్ర’హ్మవర్చసం మహ్యం దత్వా ప్రజాతుం బ్ర’హ్మలోకమ్ || (మహానారాయణ ఉపనిషత్)
భగవన్నమస్కారః
నమో‌உస్త్వనంతాయ సహస్రమూర్తయే సహస్ర పాదాక్షి శిరోరు బాహవే |
సహస్ర నామ్నే పురుషాయ శాశ్వతే సహస్రకోటీ యుగ ధారిణే నమః ||
భూమ్యాకాశాభి వందనం
ఇదం ద్యా’వా పృథివీ సత్యమ’స్తు | పితర్-మాతర్యది హోప’ బృవేవా”మ్ |
భూతం దేవానా’ మవమే అవో’భిః | విద్యా మేషం వృజినం’ జీరదా’నుమ్ ||
ఆకాశాత్-పతితం తోయం యథా గచ్ఛతి సాగరమ్ |
సర్వదేవ నమస్కారః కేశవం ప్రతిగచ్ఛతి ||
శ్రీ కేశవం ప్రతిగచ్ఛత్యోన్నమ ఇతి |
సర్వవేదేషు యత్పుణ్యమ్ | సర్వతీర్థేషు యత్ఫలమ్ |
తత్ఫలం పురుష ఆప్నోతి స్తుత్వాదేవం జనార్ధనమ్ ||
స్తుత్వాదేవం జనార్ధన ఓం నమ ఇతి ||
వాసనాద్-వాసుదేవస్య వాసితం తే జయత్రయమ్ |
సర్వభూత నివాసో‌உసి శ్రీవాసుదేవ నమో‌உస్తుతే ||
శ్రీ వాసుదేవ నమో‌உస్తుతే ఓం నమ ఇతి |
అభివాదః (ప్రవర)
చతుస్సాగర పర్యంతం గో బ్రాహ్మణేభ్యః శుభం భవతు | … ప్రవరాన్విత … గోత్రః … సూత్రః … శాఖాధ్యాయీ … అహం భో అభివాదయే ||
ఈశ్వరార్పణం
కాయేన వాచా మనసేంద్రియైర్వా | బుద్ధ్యా‌உ‌உత్మనా వా ప్రకృతే స్స్వభావాత్ |
కరోమి యద్యత్-సకలం పరస్మై శ్రీమన్నారాయణాయేతి సమర్పయామి ||
హరిః ఓం తత్సత్ | తత్సర్వం శ్రీ పరమేశ్వరార్పణమస్తు

Sandhyavandanam

Sandhyaavandanam
(PRAYERS OF DIURNAL JUNCTURES)

The foundation of Braahmanyam, the essence of being a Braahmanan, is Sandhyaavandanam, the observance of ritualistic prayers at critical points of the day. All Braahmanans not only must need wear the sacred thread (Poonool) but also observe the appropriate rites of Sandhyaavandanam. Hence, we have specifically incorporated in "namboothiri.com" a few articles that provide self-evident information (including the Manthrams) for the readers regarding the ritual. The three Vedic branches of Rik, Yajus and Saamam that are prevalent among Kerala Braahmanans comprise five chapters of Aashwalaayanam, Kausheethakam, Baudhaayanam, Baadhoolakam, and Jaimineeyam, and these chapters vary slightly in their practices of the rituals. The articles here try to deal with these differences as well so that they give relevant guidelines to all sections of Namboothiris to adapt the principles and practices suitably to their own set of beliefs and traditions. The argument that it is pointless chanting Manthrams without understanding what they mean is untenable, and conscious application and operationalisation will invariably lead on to positive outcomes. Knowing what they mean will, quite possibly be an added bonus.
In the general topic of Sandhyaavandanam the following are included:

The poorvaangams (prologues) : aachamanam, prokshanam, manhtrasnaanam, jalapraasanam, arghyadaanam, pradakshinam, tarpanam
Japam (chanting) : pranavam, dasapranavam, gaayathri, punah: pranavam
Samaapanam (epilogues) : dishovandanam, pradakshinam, dhruvaasi, abhivaadyam
In addition, few articles also deal with some special rituals prevalent among Kerala. Maadhyandina-sandhyaavandanam (also known as upastthaanam among Nampoothiris), the rituals for renewal of sacred threads, praanaagnihothram (also known as bhojanavidhi, or ways of ingestion).
These very important articles are based on a reputed work called Thraivedika Sandhyaa Paddhathi, authored under the nom de plume Vaiyaasaki. For greater details, readers are advised to refer to this work.)

Before Sandhyaavandanam, it is essential to observe bodily ablutions like shaucham, aachamanam, snaanam and internal ablutions like prokshanam, manthraavagaaham, jalapraasanam, etc.

1. The Poorvaangam
1. Aachamanam

By Aachamanam it is intended the cleansing of the indriyams, loosely translatable as "sense organs". Aachamanam, of which there are three types, is a pre-requisite to the cleansing of the mind and thoughts. The three types are: srautham, smaartham and pauraanikam, and, the last of which is usually what is ordained as well as traditionally observed by Keralites for the diurnal junctures or sandhyaas.

(Guidelines of) Smarthaachamanam

The hair must be styled into a lock (Sikha) (click). Those without long hair must ensure that a few strands of hair must be twisted together to replicate a lock of hair.
Clothing should either be a loin cloth or the "dhothi" trussed up in traditional braahminical fashion of "thattudukkal".
Hands and feet should be duly washed.
One must face the east or north or optionally any body of (fresh) water.
When at a body of water like a pool or lake, observe the following posture: Squat with one foot in the water and the other ashore; bring your arms between the two knees; dip your left hand in the water (if at a faucet, hold the left hand under it) and perform the aachamanam with the right hand.
Take a drop of water in your right palm and ingest it three times. Take care to wet your hand before each of the following steps: Wipe across from right ear to left ear twice as two actions. Wipe from forehead downwards to chin. With a drop of water held between the ring finger and thumb touch the right eye and repeat for the left eye. With a drop of water between the thumb and index finger touch the right side and then repeat for the left side of the nose. A drop of water between the thumb and the little finger and touch the right ear base and then repeat for the left ear base. Finally, touch the heart, and then the head with all fingers except the little finger, moistened.
This makes one aachamanam. To complete the ritual, repeat the whole process all over again. Wherever it says "wash your feet and do aachamanam" remember that the ritual is complete only with the duplication.

2. Prokshanam (Recite and Sprinkle/Sprinkle and Wash)

Aachamanam is followed by prokshanam, which is internal cleansing with Manthrams and dedication. For Rigvedis and Saamavedis, there are three Manthrams to be recited, but for the Yajurvedis, there are four, the fourth one being the surabhi, recited initially. Take water in your hand and after reciting each Manthram, sprinkle the water on your face first and, finally just before coming out of the water, on your head.

Surabhi Manthram for Yajurvedis :
Aum. Dadhikraavno akaarisham jishnorasvasya vaajina:
Surabhi no mukhaakaral prana aayushi thaarishal (sprinkle)
Riks common for Rigvedis, Yajurvedis and Saamavedis :
Aum. Aapohishtthaa mayobhuva: thaana oorje dadhaathana
Maheranaaya chakshase (sprinkle)
Yovassivathamo rasa-sthasya bhaajayathe na:
Usatheeriva maathara: (sprinkle)
Tasmaa aram gamaama va: yasya kshayaaya jinwattha
Aapo janayattha chana: (sprinkle)
3. Manthrasnaanam (Wash in Holy Water)

The spiritual aspiration is that any body of water sanctifies itself once a Braahmanan performs his routine Manthrasnaanam in it.

Perform two repetitive aachamanams each with separate preparatory moves. Once with the sacred thread wound round the right ear – ritual initial ablutions done – the duly cleaned loin cloth put on and the sacred thread put across from right shoulder to left loin (Valathidal). Again with the hair washed and tucked away into a lock, perform a third aachamanam after taking a dip in the water, scrubbing clean one's body, taking two to three more dips, and coming ashore.

After the above, recite the Manthrams of prokshanam, sprinkle some water on the head, re-enter the water, take another dip invoking the river Ganges into the body of water you are in, and come ashore. While in waist deep water, reciting teertthaavaahana manthram (below) is also highly recommended.

Gamge cha Yamune chaiva Godavari Saraswathi
Narmade Sindhu Kaaveri jalesmin sannidham kuru
[Oh, the sacred rivers of Ganga, Yamuna, Godaavari, Saraswathi, Narmada, Sindhu and Kaveri! Please sanctify this body of water by your presence!] (Translation by P.B.N.).
It is important that the entire body along with all the habiliments are completely immersed. When coming out of the water, sprinkle two fistful of water on the shore step to cleanse the step.

Out of the water, first wipe your back. Clean the towel and then wipe the face and head. After that, style your hair into a lock, wash your feet and perform an aachamanam. Then wipe your body, fold your towel into a loin cloth to replace the one you are wearing. Remember to undo your loin cloth from behind forwards.

Wash hands and feet, sit down and do another aachamanam. Chant the pranavam and make a forehead thilakam with water. Sprinkle water on your face after chanting manthrams of prokshanam. If the time of day warrants a sandhyaavandanam, an arghyadaanam is recommended. But those prone to jalapraasanam, must wash their feet, perform aachamanam and punah-prokshanam before getting on to it. At other times, one can come ashore after doing tharpanam (see below for tharpanam ritual), and wringing one's clothes dry.

4. Jalapraasanam (Plying with Water)

Jalapraasanam is recommended after the bath and the performance of aachamanam and prokshanam. It is ordained as a penitence ritual for any sinful acts one may have committed, in thought or deed, knowingly or unknowingly. While some people do this routinely, it does not appear to be universally popular among all sects in Kerala. One need to do this as advised by one's preceptor.

The Ritual of Jalapraasanam

Sit down. Take water in the right hand crooked to hold it, recite the Manthram and ingest the water as one would a Brahma theertham. It is important to keep the thumb turned away from the palm not touching the index finger.

Manthrams: For Rig- and Sama- vedis

At dusk - Raathrischa maa varunascha punaathu swaahaa
At dawn - Ahascha maa dithyascha punaathu swaahaa
For Yajurvedis
At dusk -
Aum. Agnischa maa manyuscha manyapathayascha manyu krithebhya:
paapebhyo rakshanthaam
Yadahnaa paapamakaarsham manasaa vaachaa karmanaa
Hasthaabhyaam padbhyaam udarena sisnjaa ahasthadavalum pathu
Yath kinchith duritham mayi idamaham maamamruthayonow
Sathye jyothishi juhomi swaahaa
(ingest)
At dawn -
Aum. Sooryscha maa manyuscha manyapathayascha manyu krithebhya:
paapebhyo rakshanthaam
Yad raathryaa paapamakaarsham manasaa vaachaa karmanaa
Hasthaabhyaam padbhyaam udarena sisjnaa raathri sthadavalum pathu
Yath kinchith duritham mayi idamaham maamamruthayonow
Soorye jyothishi juhomi swaahaa
(ingest)
Mid-diurnal (for all three)
Aum. Aapa: punanthu pritthiveem, pritthwee poothaa punaathu maam
Punanthu brahmanaspathi:, brahma poothaa punaathu maam
Yadruchhishta-mabhojyam yath, yadwaa duscharitham mama
Sarvam punanthu maamaapo sathaascha prathigraha swaahaa (ingest)
Variation in Manthram
Some do their Jalapraasanam with just the three "aapohishtthadi" all three times. After the ritual, one is expected to do ritual feet ablutions, aachamanam and then punah: prokshanam. Arghyadaanam can be done only after that.

Some special facts about Jalapraasanam
» Not all Rigvedis observe it.
» Required for Baudhaayanans among Rigvedis. But quite a few don't observe.
» Generally unobserved among Baadhoolakans. However, those from Thamarapilli Desam, perform praasanam with aapohishthtaadi Mantram.
» Not generally observed by Saamavedis.
» All "outsiders" (Paradesi Braahmanans) regularly observe it.
Variations and alternative observances among Yagurvedis

There are many variations among Yajurvedis, an important one of which is given under. Consult your Guru when in doubt.

For the people from Thamarapilli Desam, the following sequence is suggested:

Saucham, washing of feet, Aachamanam, recite the three Riks - "Aapohishtthaadi", and sprinkle, again washing of feet and Aachamanam, then ear to ear wiping of face once each chanting Bhoo: and Bhuva:, next from fore-head to chin chanting Swa: , followed by eyes and other organs. For the second "Thalichukuli" (sprinkle and wash) use both palms and chant the four Riks starting with "Dadhikraavnna…".

5. Arghyadaanam

Arghyadaanam is propitiation of the Sun God. The pradakshinam ("cirumtreading") that goes with it is to be treated as a cosmic gesture. The spiritual aspiration implicit in arghyadaanam and pradakshinam is: Through this act of mine I dedicate and surrender my entire presence to the Sun God "Savithaavu", manifest in the form of Aadithyan; even as that Aadithyan is a manifestation of Brahmaavu, so is my existence. This is also the fundamental credo behind Sandhyaavandanam and hence this spiritual aspiration is a must for all Braahmanans.

Once you are through the rites of aachamanam and prokshanam, perform arghyadaanam three times with the sun ahead of you. Face east at dawn and midday, and west at dusk. Align feet together: Fixing your mind on Lord Savithaavu, use both hands cupped together for taking water, recite Gaayathri. Remember to keep the thumb away from the palm. Some do it only once and there is a variation among Aashwalaayanans of doing it without the Manthrams too. One should do as advised.

Gaayathri Manthram:

Aum. Bhoor bhuva: swa: thath savithur varenyam
Bhargo devasya dheemahi dhiyo yona: prachodayaal
Vocal alternant with Yajurvedis:

Aum. Bhoor bhuvassuva: thatth savithurvarenyam
Bhargo devasya dheemahi dhiyo yo naph prachodayaal
At dawn flick the water up from the end of the hand to rise as high as the bull's horns; at noon flick directly up with same manual posture; and at dusk let the water flow down your finger tips like from a conch shell.

6. Pradakshinam (Circumtreading)

Aatmapradakshinam (Self Circumtreading)

After arghyadaanam, take water in cupped right hand resting it in supportively cupped left hand, circumtread to your right, sit down, and proffer the water in tharpanam. Some do it with the right hand fisted too. Baudhaayanans should take water in both hands with fingers folded and should turn while chanting the Gaayathri sirass:

Aum. Aapo jyothiraso f mritham, brahma bhoorbhuvassuva: aum.
7. Tarppanam (Proffering)

After arghyadaanam and aatmapradakshinam, perform tarppanam facing north or east or a body of water, but not facing south.

How to Proffer ?

Hold water in palms cupped together and chanting the Manthram perform devatharppnam by letting the water out front eastwards.

Manthram: Aum. Devaamstharpayaami - (three times)
Aum. Devaganaamstharpayaami - (three times)
Vocal Alternant for the Yajurvedis :
Aum. Devaastharpayaami - (three times)
Aum. Devaganaastharpayaami - (three times)
1. Rishitharppanam (Proffering for the Rishis)

Hold the sacred thread with the thumbs by wearing it like a chain, and proffer the water in the cupped palms by letting it out along finger tips forwards while chanting the Manthram:
Aum. Risheemstharpayaami - (three times)
Aum. Rishiganaamstharpayaami - (three times)
Vocal Alternant for Yajurvedis :
Aum. Risheestharpayaami - (three times)
Aum. Rishiganaastharpayaami - (three times)
2. Pithrutharppanam (Proffering for the Forbears)

Sacred thread leftwards – water in cupped palms – Manthram chanting – proffer through the pithruteertham along the base of index finger :
Aum. Pithrumstharpayaami - (three times)
Aum. Pithruganaamstharpayaami - (three times)
Vocal Alternant for Yajurvedis :
Aum. Pithrustharpayaami - (three times)
Aum. Pithruganaastharpayaami - (three times)
3. Swadhaatharppanam for the Forbears

Like the Jalapraasanam, this is not observed by all, and also has variations in mode.

For some Rigvedis: After the three proffers for the forbears, keeping the sacred thread to the left and chanting "swadhaa pithrubyah:", proffer shorewards and to the right in pithru theerttham.

For Yajurvedis: After the six proffers for the forbears, keep the left hand in water, roll the fingers counter clockwise inside the palm and recite the prayers to the water Gods.

Manthram: Aum. Oorjam vahantheeramrutham ghrutham paya: keelaalam parisrutham
Swadhaa sttha tharpayatha me pithrurn
Proffer three times shorewards: Thrupyatha, Thrupyatha, Thrupyatha. Re-align thread to the right, wash the feet and perform aachamanam.

Remember to articulate the long 'rə' in Pithrəən.

Some Points to be Noted:
Deva, Rishi and forbear tharppanams recommended every time after a bath.
Only deva tharppanam is recommended when doing sandhyaavandanam without bathing.
Three tharppanams are recommended at midday even when performed uncleansed.
After tharppanam, one should re-align the thread to the right, wash the feet and do aachamanam.

2. Japam (Ritual Intoning)
Once one comes ashore having done with arghyadaanam and tharppanam, Japam can begin.

Intone sitting facing the west on an “Aavanappalaka” at dusk and standing facing east at dawn.
Intone with open palms resting on knees at dusk and open palms folded forward at dawn.
Baadhoolakans will intone standing with right palm over left palm and with head slanted to the left.
Tallying is essential.
1. Pranavam (The Cosmic Sound)

Chhandass: Brahmaprajaapathi: rishi: (do mrigamudra and touch the head top – nyasikkal)
Daiveegayathree chhanda: (touch below the nose)
Paramaathmaa devathaa (touch the heart )
Chant “Aum” 108 times.

Mrigamudra is achieved by keeping the tips of the middle and ring fingers with the tip of the thumb. Touching with a proper sense of dedication is known as nyasikkal.)

Note: Some Baadhoolakans do nyaasam by chanting “Parameshtthee prajaapathi: rishi:”. Some Bauddhaayanans chant chhandass even to complete the Pranavam. Some who are from family of Thanthris, chant Ashtaaksharam eight times, with chhandass after their Pranavam intoning.
2. Dashapranavam (The Ten Pranavams)
After Pranavam, chant Dasapranavam with folded hands (Thozuthu).

Manthram: (1) Aum. Bhoo: (2) Aum. Bhuvah: (3) Aum. Swa: (4) Aum. Maha: (5) Aum. Janah: (6) Aum. Thapa: (7) Aum. Sathyam. (8) Aum. Thath savithur varenyam,
Bhargo devasya dhee mahi, dhiyo yona: prachodayaal (9) Aum. Aapo jyothiraso mrutham (10) Brahma bhoorbhuva: swa: - Aum.
Enunciation for the Yagurvedis:
Swa: - Suva:; Thath savithu – Thatthsavithu; Na: prachodayaal – Naph Prachodayaal

3. Gaayathri

Chhandass : Gaatthino viswaamithra rishi: (on head)
Gaayathree Chhanda: (on face)
Savithaa devathaa (on heart)
Manthram : Aum. Bhoorbhuvaswa: thath savithurvarenyam
Bhargo devasya dheemahi dhiyo yo na: prachodayaal
Alternate Version for the Yajurvedis:
“Gaatthina:” is not required; only “viswaamithra: rishi:”. No change in vocal alternant.

Gaayathri can be chanted in 10, 24, 36, or 108 repetitions. Conclude the Gaayathri with Chhandass.

4. Punah: pranavam (Pranavam Repeated)

After Gaayathri, intone Pranavam 108 times. (The Rigvedis and Saamavedis do not need Chhandass for either at the start or completion of Punah: pranavam. While the Baadhoolakans need Chhandass only to end his Punah: pranavam, the Yajurvedi Baudhaayanans need it at both ends.)

Swaadhyaaya Mantrams for the Rigvedi Kausheethakans

After Punah: pranavam the Kausheethakans chant the following 14 stanzas sitting down with legs folded (chamram padinjirunnu), and palms holding each other (attam pidichu).

Swaadhyaaya Mantrams

Raahoogano gothama: rishi: gaayathree chhandah: viswedevaa devathaa
Aum. Aanobhadraa: krathavoyanthu viswatha:
Adabdhaaso apareethaasa udbhida:
Devaano yatthaa sadamidvrdhe asan
Apraayuvo rakshithaaro divedive
Devaanaam bhadraa sumathi rRjooyathaam
Devaanaam raathi-rabhino nivarthathaam
Devaanam sakhya-mupasedimaa vayam
Devaa na aayu: prathiranthu jeevase
Thaan poorvvayaa nividaa humahe vayam
Bhagam mithra madithim dakshamasridham
Aryamanam varunam somamaswinaa
Saraswathee nassubhago mayaskaral
Thanno vaatho mayobhu vaathu bheshajam
Thanmaathaa pritthivee thalpithaa dou:
Thad graavaana ssomasutho mayobhuva:
Thadaswinaa srunutham dhishnyaa yuvam
Tha-meesaanan jagatha sthastthushaspathim
Dhiyanjinwa-mavase hoomahe vayam
Pooshaa no yattha vedasaa masadvrudhe
Rakshayaa paayu radabdha-sswasthaye.
Viraal-stthaanaa chhanda:

Aum. Swasthina indro vurddhasravaa:
Swasthi na: pooshaa viswavedaa:
Swasthi na sthaarkshyo arishtanemi:
Swasthi no brhaspathir-ddadhaathu.
Jagatheechchanda:

Aum. Prushadaswaa marutha: prusnimaathara:
Subham yaavaano vidattheshu jagmaya:
Agnijihwaa manava: soorachakshasa:
Viswe no devaa avasaaƒƒgamanniha
Thrishtupchchanda:

Aum. Bhadrangkarnemi srunuyaama devaa:
Bhadram pasye-maakshabhir-yajathwaa:
Stthirai rangai sthushtuvaamsa sthanoobhi:
Vyasyema devahitham yadaayu:
Sathaminnu sarado anthi devaa:
Yathraa naschakraa jarasanthanoonaam
Puthraaso yathra pitharo bhavanthi
Maa no maddhyaa reerishathaayur gantho:
Adithirdyu-radithi-ranthareeksham
Adithirmaathaa sa pithaa sa puthra:
Viswedevaa adithi: panchajanaa:
Adithirjaatha-madithir janithwam
Maareecha: kasyapa: rshi: thrishtupchhanda: jaathavedaa agnirdevathaa

Aum. Jaathavedase sunavaama somam
Araatheeyatho nidahaathi veda:
Sa na: parshadathi durgaani viswaa
Naaveva sindhun-durithaa thyagni:
Thaarkshyo arishtanemi: rshi: thrtshtup chchanda, thaarkshyo devathaa

Aum. Thyamooshu vaajinandeva-jootham
Sahaavaanan-tharuthaaram ratthaanaam
Arishtanemim prithanaaja maasum
Swasthaye thaarkshya mihaahuvema
Indrasyeva raathi-maajohuvaanaa:
Swasthaye naava mivaaruhema
Urvvee na: pritthwee bahule gabheere
Maa vaamethou maa parethou rishaama
Sadyaschidya-ssavasaa panchakrishtee:
Soorya iva jyothishaapa-sthathaana
Sahasrasa- ssathasaa asya ramhi:
Nasmaa varanthe yuvathinnasaryyaam
Upastthaanam (Substantive)
The Upastthaana manthram is after Punah: pranavam, usually chanted as a prayer, facing the Lord with folded hands. It is proferred to the Sun God Savithaavu, apparent as Aadithyan, who is perceived as Varunan at dusk, Mithran at dawn and Sooryan at midday.

Face west at dusk and east at dawn. The Saamavedis pray to the Fire God in the evenings.
1. Upastthaanam at Dusk

Aum. Imam me varuna srudhee – hava madyaa cha mrLaya
Thwaamavasyu raachake
Thathwaa yaami brahmana vandamaana:
Thadaasaasthe yajamaano havirbhi:
AheLmaano varuneha bodhi
Urusamsa maana aayu: pramoshee:
For Yajurvedis :
For Yajurvedis, the Manthram is the same, but there is difference in vocal alternant.
Aum. Imam me – imamme; mrLaya – mrdaya; AheLamaano – Ahedamaano;
Urusamsa – urus sa; aayu: pramoshee: - aayuph pramoshee:

For Saamavedis - At dusk
Aum. 1. Agne thwanno anthama: utha thraathaa sivo bhuvo varutthya:
Thwam varuna utha mithro agne thwaam vardhhanthi mathibhir vasishtthaa:

2. Thwe vasu sushananaani sandhu yooyam paatha swasthibhi: sadaa na:

2. Upastthaanam at Dawn

For Rigvedis - At dawm

Aum. Mithrasya charushanee dhritha: avo devasya saanasi
Dyumnan-chithra sravasthamam
Mithrojanaan yaathayathi bruvaana: mithro daadhaara pritthivee mutha dyaam
Mithra: krishteera nimishaaƒbhichashte mithraaya havyang ghruthavajjuhotha
Pra sa mithra martho asthu prayaswaan stha aadithya sikshathi vrathena
Na hanyathe na jeeyathe thwotho nainamamho asnothyanthitho na duraal
For Yajurvedis
Aum. Mithrasya charshanee dhrutha: sravo devasya saanasim
Sathyam chithra sravastharam
Mithro janaan yaathayathi prajaanan mithro daadhaara pritthivee-muthadyaam
Mithra: krishteera nimishaaƒbhichashte sathyaaya havyang ghrithavadwidhema
Differences
avo – sravo; saanasi – saanasim; dyumnam –sathyam; bruvaana - prajaanan; ghrithavajjuhotha - ghrithavadwidhema

For Saamavedis
Aum 1. Udwayam thamasaspari swa: pasyntho jyothirutharam
Devam devathraa sooraymaganma jyothirutharam
2. Pra mithraaya praarymne sachatthya mrithaavaso
Varutthye varune chhandyam vacha: sthothram raajasu gaayatha
3. Samaapanam (Conclusion)
1. Obeisance to the directional bearings:

After completing the Upastthaana Manthram, perform the propitiation of the directional bearings. Starting facing east in the mornings and west in the evenings, propitiate the four directions turning clockwise, and finally heavenwards and earthwards.

1. Westwards : Aum. Varunaaya nama: Pratheechai dise nama:
2. Northwards : Aum. Somaaya nama: Udeechai dise nama:
3. Eastwards : Aum. Indraaya nama: Praachai dise nama:
4. Southwards : Aum. Yamaaya nama: Dakshinaayai dise nama:
5. Upwards : Aum. Brahmane nama: Oordhwaayai dise nama:
6. Downwards : Aum. Nama: Pritthivyai nama: Sarvaabhyo devathaabhyo dise nama:
Variations:
1. The Aashwalaayana Rigvedis (from Alathur) also have to propitiate the corner directions:

1.1. North-west: Aum. Vaayave nama: 1.2. North-east: Aum. Eesaanaaya nama:
1.3. South-east: Aum. Agnaye nama: 1.4. South-west : Aum. Nir ruthaye nama:
2. For some Yajurvedi Badhoolakans:

After the Upasttahnaa Manthram in the evening:

2.1. Westwards: Aum. Agnaye nama: 2.2 Straight to the south: Aum. Yamaaya nama:
2.3. Facing north: Aum. Brahmane nama:
Praying thus, turn right circumtreading and tally saying ekam ( “one”). Again turning in the same manner, tally dwayam, thrayam, chathu:, pancha, shul, saptha upto “seven” by performing seven circumtreads, and touch the earth chanting Dhruvaasi nama:. Finally, turn west and pray chanting Pratheechai dise nama:

When completing the Upastthaanam in the morning, chant

Aum. Mithraaya nama: eastwards,
Aum. Yamaaya nama: southwards, and
Aum. Brahmane nama: northwards, each time turning clockwise. Then turn round to the right until you face east and tally “one”. Repeat turning seven times and finally touch the earth chanting Dhruvaasi nama: Finally facing east. pray chanting Praachai dise nama:

2. Circumtreading

After the directional prayers, do circumtreading seven times clockwise bearing on oneself: Aum. ekam, Aum. dwayam, Aum. thrayam, Aum. chathu:, Aum. pancha, Aum. shull, Aum. saptha.

Note: 1. At dusk, start and end facing west.
2. At dawn, start and end facing east.
3. Vyaahrthi is destructive order - (from bottom to top).
4. Pradakshinam is constructive order - (from top to bottom).
3. Dhruvaasi

After the circumtreading, touch the base of the right ear with all finger tips together of the right hand, then chanting “Aum. Dhruvaasi” touch the ground flat handed. Touching the base of the ear with just the thumb and little finger is a variant form, but the ground has to be touched by the whole right palm. Baadhoolakans, however, chant “Dhruvaasi nama:”.

4. Greeting (“Abhivaadyam”)

Finally perform the ritual greeting. The earth has to be ritually greeted as a representation of the pervasive “purusha” image of the Almighty. Touch the base of the right and left ears with the corresponding hands, fingers held together. Chant the Manthram and bring the hands to the ground, shaping them in the “Swasthika” sign (crossed). The entire palm must touch the ground flat.

Mantram:
Aum. Abhivaadaye Brahmadatha sarmaa (one’s own name) nama ahamasmi bho:

(Right hand on top - Swastika sign - X. It will mean that we are touching the lord’s both feet with our corresponding hands. )

Note: 1. Rigvedi Kausheetakans chant only
Aum. Abhivaadaye Brahmadatha sarmaa hambho:

Yajur Veda Pratah Sandhyavandanam Procedure
1. Achamanam (2 times)
2. PrAnAyamam
3. Sankalpah Sandya
4. Satvika tyaga
5. Prokshanam
6. Prasanam
7. Achamanam
8. Punar Prokshanam
9. PrAnAyamam
10. Arghyam
11. PrAnAyamam
12. Prayaschitta Arghyam
13. Achamanam
14. Kesavadi Tarpanam
15. Achamanam
16. Japa Vidhih
17. Gayatri japam
a PrAnAyam mantra japa
b Pranayamam (3 times)
c Gayatri Avahanam
d Gayatri japam
e Pranayamam (3 times)
f Upastanam
18. Sandyadi devata vandanam
19. AbhivAdanam
20. DikvandanAm
21. AbhivAdanam
22. Achamanam
23. Satvika Tyaga
24. Arghyam
25. SriRanga Mangala manim

Achamanam
Sit in Kukustana with hands between legs
Twist the right palm so that the little finger, ring finger and middle finger are stretched while first finger is bent inwards forming a hollow in the middle of the palm. The thumb will remain separate from the first finger.
Put a small quantity of water from the vessel in the right hand palm (only a small quantity of water should be taken), swallow (not sip) this water uttering:
Om Achutaya Namah
Repeat 3 above uttering two times each repeating
Om Anantaya Namah
Om Govindaya Namah
Clean your mouth (lips) with water and wash hand
Recite the following mantras
Om keshavaaya namaH thumb to touch right cheek
Om naaraayaNaaya namaH thumb to touch left cheek
Om maadhavaaya namaH ring finger to touch right eye
Om govindaaya namaH ring finger to touch left eye
Om vishhNave namaH index finger to touch right nostril
Om madhusuudanaaya namaH index finger to touch left nostril
Om trivikramaaya namaH little finger to touch right ear
Om vaamanaaya namaH little finger to touch left ear
Om shriidharaaya namaH middle finger to touch right shoulder
Om hR^ishhiikeshaaya namaH middle finger to touch left shoulder
Om padmanaabhaaya namaH four fingers to touch navel
Om daamodaraaya namaH four fingers to touch head
PrAnAyamam
The body should be in a vertical position.
Close the left nostril with ring finger of right hand and exhale from
right nostril slowly.
Close the right nostril with thumb of right hand
Now, open the left nostril and inhale slowly.
Afterwards, close the left nostril also as before, so that air is held
inside the body.
Recite mentally the following Mantra (3 times)
Om Bhuh | Om Bhuvah | Om Suvah | Om Mahaha |
Om Janah | Om Tapah | Om Satyam
Om tatsavithurvareniyam | Bhargo devasya dhimahi |
dhiyo yo nah prachodayat
Om Apah | Jyothi | Rasah | amrtam | Brahma |
Bhurbhuvassuvarom

Note: The thumb and first finger of the left hand should be in
contact with the left hand palm facing skywards.
Open the right nostril and release the air slowly
Say Om and touch the right ea

Sankalpah Sandhya
Left hand is kept on the right thigh and then covering it with right palm. Then words conveying our intention is recited as under.
Sri Bhagavadajnaya Sriman NArayana Prithyartham
Pratah Sandhyam upasisye
Satvika Tyaga
Recite with folded hands
Bhagavaneva ...... (to be filled in)
Satvika Tyaga
This is for Sri Vaishnavas only. Essence of SriVaishnavism is complete surrender to God. Hence every activity is dedicated to the Lord. By reciting these lines, with folded hands, one surrenders his ego and dedicates himself to the service of the Lord, praying at the same time to the Lord (residing as antaryami) to help him in the performance of the act.
Prasanam

Nyasa
suuryashchetyanuvaakasya agnir R^ishhiH (head)
devi gayathri chandahah (nose)
suuryo devata (chest)
apaaM praashane viniyogaH
Mantra

Place "tiirtham" in the hollow of right palm and recite as follows
oM | suuryashcha maa manyushcha manyupatayashcha manyukR^itebhyaH | paapebhyo rakshantaam.h | yadraatryaa paapamakaarshham.h | manasaa vaachaa hastaabhyaam.h |
padbhyaamudareNa shishnaa | raatristadavalumpatu | yatkiMcha duritaM mayi | idamahaM maamamR^itayonau | suurye jyotishhi juhomi svaahaa ||

Swallow the water from the palm
PrAnAyamam

The body should be in a vertical position.
Close the left nostril with ring finger of right hand and exhale from
right nostril slowly.
Close the right nostril with thumb of right hand
Now, open the left nostril and inhale slowly.
Afterwards, close the left nostril also as before, so that air is held
inside the body.
Recite mentally the following Mantra (3 times)
Om Bhuh | Om Bhuvah | Om Suvah | Om Mahaha |
Om Janah | Om Tapah | Om Satyam
Om tatsavithurvareniyam | Bhargo devasya dhimahi |
dhiyo yo nah prachodayat
Om Apah | Jyothi | Rasah | amrtam | Brahma |
Bhurbhuvassuvarom

Note: The thumb and first finger of the left hand should be in
contact with the left hand palm facing skywards.
Open the right nostril and release the air slowly
Say Om and touch the right ear.

Arghyam

Sankalpah
Left hand is kept on the right thigh and then covering it with right palm. Then words conveying our intention is recited as under.
Sri Bhagavadajnaya Sriman NArayana Prithyartham
Pratah Sandhyam arghyapradaanaM karishhye
Nyasa

arghyapradaana ma.ntrasya vishvaamitra R^ishhiH (head)
devi gayathri chhandaH (nose)
savitaa devataa (chest)
arghyapradaane viniyogaH
Mantra

Stand erect holding tumbler in the left hand between thumb and first finger.
Hold both palms together, separating the thumb of the right hand from rest of fingers.
Take water in both palms - holding palms at the level of the face.
Recite gayathri mantra verbally with sound waves emanating from the mouth; throw the water up in the air, looking at the sun, while doing so the heels of both legs should be raised. (That is arghyam is offered standing on toes).
Repeat 3 times.
Om bhuurbhuvassuvaH tatsaviturvareNyaM
bhargodevasya dhiimahi dhiyo yonaH prachodayaat.h

Prayaschitta Arghyam

Sankalpah
Left hand is kept on the right thigh and then covering it with right palm. Then words conveying our intention is recited as under.
Sri Bhagavadajnaya Sriman NArayana Prithyartham
Pratah Sandhyam kaalaatiita praayashchittaarthaM turiiya arghyapradaanaM karishhye
Nyasa

arghyapradaana mantrasya saandiipanii R^ishhiH (head)
devi gayathri chhandaH (nose)
savitaa devataa (chest)
turiiya arghyapradaane viniyogaH
Mantra

Stand erect holding tumbler in the left hand between thumb and first finger.
Hold both palms together, separating the thumb of the right hand from rest of fingers.
Take water in both palms - holding palms at the level of the face.
Recite mantra verbally - throw the water up in the air, looking at the sun, while doing so the heels of both legs should be raised. (That is arghyam is offered standing on toes). Offer 1 arghyam
Om Bhu | Om Bhuvah | Om suvah | Om Mahah | Om janah | Om tapah | Om Satyam | Om tatsavitur vareniyam bhargo devasya dhimahi diyo yo nah prachodyat | Om Bhu | Om Bhuvah | Om suvah | Om Mahah | Om janah | Om tapah | Om Satyam ||
Water should be taken in right hand palm and thrown around the head clockwise reciting Om bhuurbhuvassuvaH
Turn around clockwise, saluting the sun with anjali mudra reciting asavAdithyoh BrahmA

Kesavadi Tarpanam

Similar to Arghyam but the heels need not be raised - hold tumbler in the left hand between thumb and first finger.
Hold both palms together, separating the thumb of the right hand from rest of fingers.
Take water in both palms - holding palms at the level of the face.
Recite mantra verbally - let water through the tips of the finger to the ground. Offer 1 tarpanam

Om keshavaM tarpayaami
Om naaraayaNaM tarpayaami
Om maadhavaM tapayaami
Om govindaM tarpayaami
Om vishhNuM tarpayaami
Om madhusuudanaM tarpayaami
Om trivikramaM tarpayaami
Om vaamanaM tarpayaami
Om shriidharaM tarpayaami
Om hR^ishhiikeshaM tarpayaami
Om padmanaabhaM tarpayaami
Om daamodaraM tarpayaami
Japa vidhih

(Sit down in padmaasana with palms folded in praNaama/namaste
posture after sanctifying the place by lightly sprinkling water)
oM aasanamantrasya pR^ithivyaameru pR^ishhTha R^ishhiH touch the head
sutalaM chhandaH touch the nose tip
shrii kuurmo devataa touch the chest

aasane viniyogaH
pR^ithvi tvayaa dhR^itaa lokaa devitvaM vishhNunaa dhR^itaa |
tvaM cha dhaaraya maaM devi pavitraM kuruchaasanam.h ||

oM praNavasya R^ishhi brahmaa touch the head
devii gaayatrii chhandaH touch the nose
paramaatmaa devataa touch the chest
oM bhuuraadi sapta vyaahR^itiinaaM atri bhR^igu kutsa vasishhTha
gautama kaashyapa aaN^girasa R^ishhayaH touch the head
gaayatrii ushhNik.h anushhTup bR^ihatii paN^ti tR^ishhTup jagatyaH chhandaa{gm}si touch the nose
agni vaayu arka vaagiisha varuNa indra vishvedevaaH devataaH touch the chest
saavitryaa R^ishhiH vishvaamitraH touch the head
deviigaayatrii chhandaH touch the nose
savitaa devataa touch the chest
gaayatrii shiraso brahma R^ishhiH touch the head
anushhTup chhandaH touch the nose
paramaatmaa devataa touch the chest

sarveshhaaM praaNaayaame viniyogaH
muktaavidruma hemaniila dhavaLachchhaayaiH mukhaistriikshaNaiH
yuktaamindukalaa nibaddhamakuTaaM tatvaartha varNaatmikaaM |
gaayatriiM varadaabhayaaM kushakashaM shubhraM kapaalaM guNaM
shaN^khaM chakramathaaravindayugaLaM hastairvahantiiM bhaje ||

(meditate on the form of gaayatrii devi)

omaapo jyotiraso.amR^itaM brahma bhuurbhuvassuvarom.h

(while chanting the above mantra perform aatma parishuddhi with the two palms by gently touching from head to toe)

arkamaNDala madhyasthaM suuryakoTisamaprabham.h |
brahmaadi sevya paadaabjaM naumibrahma ramaasakham.h ||
aayaatu ityanuvaakasya vaamadeva R^ishhiH touch the head
anushhTup.h chhandaH touch the nose
gaayatrii devataa touch the chest
gaayatrii aavaahane viniyogaH

(hold the palms together in praNaama/namaste posture)

aayaatu varadaa devii aksharaM brahma sammitam |
gaayatriiM chhandasaaM maatedaM brahma jushhasvanaH |
ojosi sahosi balamasi bhraajosi devaanaaM dhaama naamaasi
vishvamasi vishvaayuH sarvamasi sarvaayuH abhibhuuroM

gaayatriiM aavaahayaami ( aatma aavaahanam)
yodevo savitaasmaakaM dhiyo dharmaadi gocharaaH |
prerayet.h tasya yadbhargaH tadvareNyamupaasmahe ||

aaditya maNDaledhyaayet.h paramaatmaanamavyayam.h |
vishhNuM chaturbhujaM ratnakunDalair.h maNDitaaN^ganam.h ||

...... (to be filled in)

sarvaratna samaayukta sarvaabharaNa bhuushhitaam.h |
evaM dhyaatvaa japennityaM mantramashhTottaraM shatam.h ||
Gayatri Japam

Before commencing gayatri japam some preliminaries such as Pranayamam, sankalpah, pranayamam or pranayamam mantra japam, gayatri aavahanam should be completed.
For pratah and madhyanika it is done standing, while for sayam it is done sitting.
The japam is done 10, 28, 108 or 1008 times.
The counting is done in fingers, with thumb moving to different positions to indicate the number. By using right hand for units and left hand for tens we can count upto 100.
The hands for counting should be covered by the upper garment.
The hands are held at neck level for pratah, chest level for madhyanika and navel level for sayam.

Om
Bur bhuvah svahah
Tat savitur vareniyam
bhargo devasya dhimahi
diyo yo nah prachodyat

The mantra is in 5 sections, for Sandhyavandanam the first two sections are combined and each of the four sections above should be uttered in one breath.
Reciting a few times correctly with words and pauses will be better than reciting several times incorrectly.
Sankalpah
shrii bhagavadaaGYayaa shriimannaaraayaNa priityarthaM
praataH sandhyaa gaayatrii upasthaanaM karishhye

Nyasa

uttama ityanuvaakasya vaamadeva R^ishhiH touch the head
anushhTup.h chhandaH touch the nose
gaayatrii devataa touch the chest
gaayatrii udvaasane viniyogaH

Mantra

uttame shikhare devii bhuumyaaM parvata muurdhani |
braahmaNebhyo hyanuGYaanaM gachchhadevi yathaa sukham.h ||

Perform the udvaasana mudra with the palms stand up and hold the palms in praNaama/namaste posture

oM | mitrasya charshhaNiidhR^itaH shravodevasya saanasim.h |
satyaM chitra shravastamam.h ||

mitrojanaan.h yaatayati prajaanan mitrodaadhaara pR^ithiviimuta dyaam.h |
mitraH kR^ishhTiiranimishhaabhichashhTe satyaaya havyaM ghR^itavadvidhema ||

prasamitra marto astu prayasvaanyasta aaditya shikshati vratena |
na hanyate na jiiyate tvoto nainama{gm}ho ashnotyantito na duuraat.h ||

sindhu dvipa rishihih (head)
devi gayathri chandahah (nose)
aapo devata (chest)
apaaM prokshaNe viniyogaH
Mantra

Hold the tumbler in the left hand
Take a small quantity of water in the right hand palm
Sprinkle it on the head through right hand fingers, reciting at
the same time the mantras.
Om aapohishhThaa mayobhuvaH prokshaNa of the Head
Om taa na uurje dadhaatana prokshaNa of the Head
Om mahe raNaaya chakshase prokshaNa of the Head
Om yovaH shivatamo rasaH prokshaNa of the Head
Om tasya bhaajayatehanaH prokshaNa of the Head
Om ushatiiriva maataraH prokshaNa of the Head
Om tasmaa araN^gamaama vaH prokshaNa of the Head
Om yasya kshayaaya jinvatha prokshaNa of the big Toes
Om aapo janayathaa chanaH prokshaNa of the Head
Om bhuurbhuvassuvaH
Sandyadi devata vandanam

Recite the mantras commencing with facing east:
Om Sandhyayai Namah (East)
Om Savitrai Namah (South)
Om Gayatrai Namah (west)
Om Saraswatai Namah (North)
Om sarvaabhyo devataabhyo namo namaH (East)
Om kaamokaarshhiit.h manyurakaarshhiit.h namo namaH (East)
Namaskaram (4 times)
Abhivadanam

The palms of the hands are kept near ears, the body is bent at waist level and Abhivadanam is recited.

abhivaadaye (.........) (..........) (.........) +optionally ( ........) (.........).
thrayarsheya or panchashreya pravaraanvita (1)
(...........) gotraH (2)
(...........) suutraH (3)
(..............) shaakhaadhyaayii (4)
shrii (..............) sharmaanaamaahaM asmibhoH|| (5)

Note: The blanks have to be filled in - see notes below
After completing the recitation, the right forehand crosses above the left forehand, and touch the feet of elders.
By Abhivadanam an individual expresses his descent-namely dynastic rishis, gotra, sutra, veda, saka and name.
Dikh vandanam

oM praachyai dishe namaH Facing East
oM dakshiNaayai dishe namaH Facing South
oM pratiichyai dishe namaH Facing West
oM udiichyai dishe namaH Facing North
oM uurdhvaaya namaH East folded palms upwards
oM adharaaya namaH East folded palms to the ground
oM antarikshaaya namaH East folded palms upwards
oM bhuumyai namaH East folded palms to the ground
oM vishhNave namaH East folded palms straight
dhyeyassadaa savitR^imaNDala madhyavartii
naaraayaNaH sarasijaasana sannivishhTaH |
keyuuravaan.h makarakuNDalavaan.h kiriiTii
haarii hiraNyaya vapuH dhR^ita shaN^kha chakraH ||
shaN^kha chakra gadaa paaNe dvaarakaa nilayaachyuta |
govinda puNDariikaaksha raksha maaM sharaNaagatam.h ||

namo brahmaNya devaaya gobraahmaNahitaaya cha |
jagaddhitaaya kR^ishhNaaya shrii govindaaya namo namaH ||

Namaskaram (4 times).

Abhivadanam

The palms of the hands are kept near ears, the body is bent at waist level and Abhivadanam is recited.

abhivaadaye (.........) (..........) (.........) +optionally ( ........) (.........).
thrayarsheya or panchashreya pravaraanvita (1)
(...........) gotraH (2)
(...........) suutraH (3)
(..............) shaakhaadhyaayii (4)
shrii (..............) sharmaanaamaahaM asmibhoH|| (5)

Note: The blanks have to be filled in - see notes below
After completing the recitation, the right forehand crosses above the left forehand, and touch the feet of elders.
By Abhivadanam an individual expresses his descent-namely dynastic rishis, gotra, sutra, veda, saka and name.

Arghyam

Sankalpah
Left hand is kept on the right thigh and then covering it with right palm. Then words conveying our intention is recited as under.
Sri Bhagavadajnaya Sriman NArayana Prithyartham
Pratah Sandhyam arghyapradaanaM karishhye
Nyasa

arghyapradaana ma.ntrasya vishvaamitra R^ishhiH (head)
devi gayathri chhandaH (nose)
savitaa devataa (chest)
arghyapradaane viniyogaH
Mantra

Stand erect holding tumbler in the left hand between thumb and first finger.
Hold both palms together, separating the thumb of the right hand from rest of fingers.
Take water in both palms - holding palms at the level of the face.
Recite gayathri mantra verbally with sound waves emanating from the mouth; throw the water up in the air, looking at the sun, while doing so the heels of both legs should be raised. (That is arghyam is offered standing on toes).
Repeat 3 times.
Om bhuurbhuvassuvaH tatsaviturvareNyaM
bhargodevasya dhiimahi dhiyo yonaH prachodayaat.h

Achamanam

Sit in Kukustana with hands between legs
Twist the right palm so that the little finger, ring finger and middle finger are stretched while first finger is bent inwards forming a hollow in the middle of the palm. The thumb will remain separate from the first finger.
Put a small quantity of water from the vessel in the right hand palm (only a small quantity of water should be taken), swallow (not sip) this water uttering:
Om Achutaya Namah
Repeat 3 above uttering two times each repeating
Om Anantaya Namah
Om Govindaya Namah
Clean your mouth (lips) with water and wash hand
Recite the following mantras
Om keshavaaya namaH thumb to touch right cheek
Om naaraayaNaaya namaH thumb to touch left cheek
Om maadhavaaya namaH ring finger to touch right eye
Om govindaaya namaH ring finger to touch left eye
Om vishhNave namaH index finger to touch right nostril
Om madhusuudanaaya namaH index finger to touch left nostril
Om trivikramaaya namaH little finger to touch right ear
Om vaamanaaya namaH little finger to touch left ear
Om shriidharaaya namaH middle finger to touch right shoulder
Om hR^ishhiikeshaaya namaH middle finger to touch left shoulder
Om padmanaabhaaya namaH four fingers to touch navel
Om daamodaraaya namaH four fingers to touch head

Achamanam

Sit in Kukustana with hands between legs
Twist the right palm so that the little finger, ring finger and middle finger are stretched while first finger is bent inwards forming a hollow in the middle of the palm. The thumb will remain separate from the first finger.
Put a small quantity of water from the vessel in the right hand palm (only a small quantity of water should be taken), swallow (not sip) this water uttering:
Om Achutaya Namah
Repeat 3 above uttering two times each repeating
Om Anantaya Namah
Om Govindaya Namah
Clean your mouth (lips) with water and wash hand
Recite the following mantras
Om keshavaaya namaH thumb to touch right cheek
Om naaraayaNaaya namaH thumb to touch left cheek
Om maadhavaaya namaH ring finger to touch right eye
Om govindaaya namaH ring finger to touch left eye
Om vishhNave namaH index finger to touch right nostril
Om madhusuudanaaya namaH index finger to touch left nostril
Om trivikramaaya namaH little finger to touch right ear
Om vaamanaaya namaH little finger to touch left ear
Om shriidharaaya namaH middle finger to touch right shoulder
Om hR^ishhiikeshaaya namaH middle finger to touch left shoulder
Om padmanaabhaaya namaH four fingers to touch navel
Om daamodaraaya namaH four fingers to touch head

Arghyam

Sankalpah
Left hand is kept on the right thigh and then covering it with right palm. Then words conveying our intention is recited as under.
Sri Bhagavadajnaya Sriman NArayana Prithyartham
Pratah Sandhyam arghyapradaanaM karishhye
Nyasa

arghyapradaana ma.ntrasya vishvaamitra R^ishhiH (head)
devi gayathri chhandaH (nose)
savitaa devataa (chest)
arghyapradaane viniyogaH
Mantra

Stand erect holding tumbler in the left hand between thumb and first finger.
Hold both palms together, separating the thumb of the right hand from rest of fingers.
Take water in both palms - holding palms at the level of the face.
Recite gayathri mantra verbally with sound waves emanating from the mouth; throw the water up in the air, looking at the sun, while doing so the heels of both legs should be raised. (That is arghyam is offered standing on toes).
Repeat 3 times.
Om bhuurbhuvassuvaH tatsaviturvareNyaM
bhargodevasya dhiimahi dhiyo yonaH prachodayaat.h
SriRanga Mangala Manim

shriiraN^ga maN^gaLanidhiM karuNaanivaasam.h
shriiveN^kaTaadri shikharaalaya kaalamegham.h |
shriihastishaila shikharojvala paarijaatam.h
shriishaM namaami shirasaa yadushaila diipam.h ||